Zanimljivosti iz naših krajeva

Staro selo Pepeljevac, nadomak Kuršumlije, znano je po tragovima hrama Svete Nedelje, koji se nalaze na seoskom groblju. O toj bogomolji i sada u narodu žive priče i legende.

- Jedna od njih veli da je crkvu porušio neki Turčin koji je kamen, od koga je svetinja u Pepeljevcu bila sagrađena, koristio za gradnju česme u susednom selu Mačkovcu. Prilikom prenošenja kamena, Turčin je stradao. Ne zna se kako se to desilo, ali se pouzdano zna da je u temelju ove razrušene crkve pronađena dobro očuvana kadionica, bogoslužbeni predmet, čija ornamentika predstavlja pravi raritet i jedinstven primer ne samo na Balkanu, već i na širem području. Izlivena je u bronzi sa reljefnim prikazima religioznog sadržaja, nadahnutim prizorima iz Hristovog života. Bliska je vizantijskoj umetnosti šestog i sedmog veka, a čuva se u Narodnom muzeju u Beogradu – navodi Milan Savić iz Pepeljevca, student arheologije, dodavši da je hram u Pepeljevcu dokaz da su ovi prostori bili naseljeni u najstarijim epohama.

Na Balkanskom poluostrvu dosad nije nađena ni jedna ovakva kadionica, ali se zna za tridesetak sličnih sa tla Sirije, Egipta, Italije i Južnog Krima. Smatra se da su izrađivane u radionicama u Palestini i Siriji između sedmog i osmog veka i da su bile suvenir koji su donosili hodočasnicima Svete zemlje.

Pretpostavlja se da je ova crkvena posuda, u koju se na žar stavlja tamjan i kadi određeno mesto, pripadala nekoj od drevnih svetinja u blizini Kuršumlije – vizantijskoj baziliki na ušću Kosanice u Toplicu ili prvim zadužbinama velikog srpskog župana Stevana Nemanje, manastirima Svetog Nikole, na ušću Banjske u Toplicu, ili Svete Bogorodice, na ušću Kosanice u Toplicu, a potom darovana bogomolji u Pepeljevcu, mada arheološka istraživanja hrama u Pepeljevcu nisu vršena.

Savić smatra da su reljefni prikazi Hristovog života na kadionici identični prikazima na ampulama u kojima su hodočasnici donosili vodu i ulje iz jerusalimskih crkava ili osvećenu zemlju sa mesta Isusovog stradanja.

Prema rečima Zorana Minića, predsednika mesne zajednice u Pepeljevcu, vernici ovog sela i i susednog Mačkovca su odlučili da, sopstvenim sredstvima i uz pomoć donatora, obnove hram Svete Nedelje i nekadašnjoj svetinji povrate stari sjaj.

Radoljub Gligorijević

Radovi na obnovi hrama: